Gan là cơ quan nội tạng lớn nhất và giữ vai trò “nhà máy lọc độc” của cơ thể. Mỗi ngày, gan phải xử lý rượu bia, thuốc men, hóa chất, chất béo, đồng thời sản xuất mật, hỗ trợ tiêu hóa và dự trữ năng lượng. Một khi gan bị tổn thương, các cơ quan khác cũng suy yếu theo.
Tuy nhiên, phần lớn bệnh gan lại tiến triển âm thầm, khiến nhiều người phát hiện muộn khi gan đã bị viêm, xơ hóa hoặc suy giảm chức năng.
(ảnh minh họa)
Dưới đây là 10 dấu hiệu cảnh báo gan đang gặp vấn đề, thường bị bỏ qua nhưng vô cùng quan trọng.
1. Mệt mỏi kéo dài, không rõ nguyên nhân
Mệt mỏi là triệu chứng phổ biến nhất của các bệnh về gan, nhưng cũng dễ bị nhầm với thiếu ngủ hoặc căng thẳng. Khi gan suy yếu:
-
Khả năng thải độc giảm → độc tố tích tụ trong máu
-
Quá trình chuyển hóa năng lượng giảm
→ Cơ thể luôn trong trạng thái uể oải, kiệt sức, giảm tập trung
Nếu bạn ngủ đủ nhưng vẫn mệt mỏi kéo dài nhiều tuần, nên đi xét nghiệm chức năng gan (AST, ALT, GGT).
2. Buồn nôn, ăn kém, dễ đầy hơi
Gan tham gia tiêu hóa chất béo thông qua việc sản xuất mật. Khi gan tổn thương:
-
Mật tiết ra kém → khó tiêu
-
Tích tụ độc tố → gây buồn nôn
-
Rối loạn chuyển hóa → ăn ít vẫn đầy ảnh hưởng dạ dày - ruột
Triệu chứng này thường xuất hiện ở người viêm gan B/C, gan nhiễm mỡ hoặc lạm dụng rượu bia lâu ngày.
3. Vàng da – vàng mắt (dấu hiệu rất quan trọng)
Vàng da là biểu hiện đặc trưng của rối loạn chức năng gan – mật. Khi gan không xử lý được bilirubin (chất màu vàng trong máu):
-
Da chuyển vàng
-
Lòng trắng mắt vàng
-
Nước tiểu có màu vàng sậm
Đây là dấu hiệu nguy hiểm, có thể liên quan đến viêm gan virus, tắc mật, xơ gan, hoặc tổn thương nặng do thuốc.
4. Ngứa da, nổi mẩn, da khô sạm
Ít ai biết rằng gan yếu cũng khiến da ngứa nhiều, đặc biệt về đêm. Nguyên nhân:
-
Muối mật tích tụ trong máu → gây ngứa
-
Chức năng thải độc kém → da xuất hiện mẩn đỏ, phát ban
-
Hormone, sắc tố rối loạn → da sạm xỉn, dễ nhăn
Nếu điều trị da liễu lâu ngày không khỏi, hãy kiểm tra chức năng gan.
5. Đau tức hạ sườn phải
Vị trí của gan nằm ở hạ sườn phải. Khi gan bị tổn thương:
-
Bao gan bị căng → đau âm ỉ
-
Viêm gan cấp → đau nhiều
-
Gan nhiễm mỡ → cảm giác nặng tức bên phải
Cơn đau thường âm ỉ, rõ hơn khi ăn nhiều dầu mỡ hoặc uống rượu.
6. Rối loạn tiêu hóa: đầy bụng, táo bón, tiêu chảy
Chức năng tiêu hóa phụ thuộc mật và enzyme gan tiết ra. Khi gan yếu:
-
Không tiêu hóa được chất béo → đầy hơi
-
Mật tiết bất thường → táo bón – tiêu chảy xen kẽ
-
Hấp thu dinh dưỡng giảm → mệt mỏi kéo dài
Nếu hệ tiêu hóa “bất ổn” lâu ngày, gan có thể là nguyên nhân.
7. Xuất huyết dưới da, dễ bầm tím
Gan sản xuất nhiều yếu tố đông máu. Khi chức năng gan suy giảm:
-
Dễ bầm tím dù va chạm nhẹ
-
Chảy máu chân răng
-
Chảy máu cam
-
Phụ nữ có kinh nguyệt kéo dài
Đây là dấu hiệu liên quan nhiều đến xơ gan, viêm gan nặng.
8. Phù chân, bụng trướng (cảnh báo gan nặng)
Khi gan suy, cơ thể giảm sản xuất albumin – chất giữ nước trong lòng mạch. Hậu quả:
-
Chân bị phù (buổi tối rõ nhất)
-
Bụng trướng dịch (cổ trướng)
-
Tĩnh mạch bụng nổi ngoằn ngoèo
Triệu chứng này thường gặp ở xơ gan giai đoạn muộn, cần khám ngay.
9. Thay đổi tâm trạng, mất ngủ, giảm trí nhớ
Gan không còn lọc độc tốt khiến amoniac và độc tố thần kinh tích tụ trong máu, ảnh hưởng trực tiếp đến não bộ:
-
Mất ngủ dai dẳng
-
Khó tập trung
-
Dễ cáu gắt, lo âu
-
Giảm trí nhớ
-
Trong trường hợp nặng: lú lẫn (bệnh não gan)
Đây là dấu hiệu gan đang quá tải trong thời gian dài.
10. Nước tiểu sẫm màu, phân màu nhạt
Đây là hai chỉ số quan trọng của sức khỏe gan:
-
Nước tiểu vàng sẫm → bilirubin tăng
-
Phân nhạt, xám hoặc trắng → tắc mật
Nếu nhận thấy sự thay đổi kéo dài hơn 3 ngày, nên đi khám.
Nguyên nhân khiến gan bị tổn thương phổ biến hiện nay
-
Uống rượu bia thường xuyên
-
Ăn nhiều chất béo, đồ chiên rán
-
Thừa cân – béo bụng
-
Viêm gan virus B, C
-
Dùng thuốc giảm đau, hạ sốt, kháng sinh kéo dài
-
Stress, thiếu ngủ
-
Tiếp xúc hóa chất độc hại
-
Thực phẩm bẩn, rượu pha tạp
Trong đó, gan nhiễm mỡ – viêm gan – xơ gan đang là nhóm bệnh gia tăng mạnh tại Việt Nam.
Cách bảo vệ gan theo khuyến cáo của chuyên gia
1. Hạn chế rượu bia
Đây là nguyên nhân hàng đầu gây viêm gan và xơ gan.
2. Giảm chất béo, tăng rau xanh – trái cây
Đặc biệt là nhóm tốt cho gan: atiso, bưởi, nghệ, củ cải, rau má...
3. Duy trì cân nặng hợp lý
4. Uống đủ nước và ngủ đủ giấc
5. Không tự ý dùng thuốc
6. Kiểm tra sức khỏe định kỳ 1–2 lần/năm
7. Kết hợp thảo dược tự nhiên (nếu cần)
Nhiều người quan tâm tới các thảo dược hỗ trợ gan như atiso, nghệ vàng, tam thất bắc, đông trùng hạ thảo…
Bạn có thể tìm hiểu thêm kiến thức dược liệu tại blog Ba Thảo Dược (bathaoduoc.com) – nơi chia sẻ thông tin trung thực về cây thuốc và cách dùng an toàn.
Khi nào cần đi khám ngay?
-
Da và mắt vàng
-
Đau bụng dữ dội vùng hạ sườn phải
-
Nôn ói liên tục
-
Phù nhiều
-
Nước tiểu sẫm + phân bạc màu
-
Mệt mỏi bất thường, sụt cân nhanh
Gan là cơ quan có khả năng tự hồi phục tuyệt vời, nhưng chỉ khi được phát hiện sớm và chăm sóc đúng cách.
Nhận xét
Đăng nhận xét